WebQuest

Gotowość do samodzielnego wyszukiwania, selekcjonowania i twórczego wykorzystywania informacji – to umiejętności, które warto rozwijać z uczniami na różnych lekcjach. Podpowiadamy, jak ciekawie i nowocześnie zrealizować ten cel.

Nauczyciele starają się stworzyć uczniom jak najlepsze warunki do uczenia się. Refleksyjny pedagog przewartościowuje swój warsztat metodyczny, podpatruje nowinki dydaktyczne, z otwartością i czujnością spogląda na wszechobecność internetu. Młodzi (tzw. cyfrowi tubylcy) chętnie
i swobodnie korzystają z sieci, a „starzy” (tzw. cyfrowi imigranci) chcą (powinni) im stworzyć szkołę, w której będzie przestrzeń dla swobodnego korzystania z laptopa i tabletu. Jednak aby internet był mądrze wykorzystywany na lekcjach (w edukacji formalnej i nieformalnej), nie wystarczy zaufać technicznej intuicji i komputerowej biegłości młodych ludzi. Sprawne surfowanie po sieci nie jest jednoznaczne z tym, że nastolatki dobrze radzą sobie z kreatywnym wykorzystaniem internetu.

Pokolenie kopiuj-wklej?

Nauczyciel, który prosi uczniów np. o przygotowanie referatu, niestety musi liczyć się
z tym, że wielu młodych ludzi po prostu przepisze informacje zaczerpnięte z sieci. Zdarza się tak, że referat, który powinien być spójnym opracowaniem tematu, staje się kompilacją cytatów. Innym przykładem uczniowskiej nieudolności jest przekopiowywanie tego, czego uczeń nie rozumie. Jakże często bywa, że nastolatki bezrefleksyjnie przepisują terminy i sformułowania, których nie rozumieją, i skróty, których nie potrafią wyjaśnić. Ich praca staje się zlepkiem skopiowanych i wklejonych (czasami odręcznie przepisanych) informacji, swobodnie ze sobą powiązanych, chaotycznych, niezrozumiałych i „obcych” dla samego twórcy – odtwórcy.

Jakże często bywa, że nastolatki bezrefleksyjnie przepisują terminy i sformułowania, których nie rozumieją, i skróty, których nie potrafią wyjaśnić.

Po stronie nauczyciela pojawia się rozczarowanie, że realizacja tematu znacznie odbiega od jego oczekiwań. A może temat zadanej pracy był nudny, mało inspirujący
i mało odkrywczy? A może zabrakło czasu na rozmowę i pokazanie, jak solidnie przygotować się do powierzonego zadania? Tak też mogło być. Wydaje się, że dzieciom i młodzieży brakuje umiejętności produktywnego i przemyślanego korzystania z sieci. Skoro takie są realia, należy zadbać o stworzenie dużej liczby sytuacji dydaktycznych, w których będą mogli nabyć i rozwinąć umiejętność krytycznej oceny informacji, porządkowania myśli, przekształcania, parafrazowania, łączenia wyimków tekstu w logiczną całość. Metodą, dzięki której dzieci i młodzież mają szansę mądrego wykorzystania zasobów informatycznych i informacyjnych, jest WebQuest (WQ).

Jak to zrobić

Metoda WebQuest została opracowana przez Toma Marcha i Berniego Dodge’a z San Diego State University w USA w połowie lat 90. ubiegłego wieku. Słowo webquest tłumaczy się jako „poszukiwania w sieci”, na razie nie ma ono polskiego odpowiednika.

Lechosław Hojnacki definiuje WebQuest jako format zajęć edukacyjnych zorientowany na badania prowadzone przez ucznia, w których wyjściowym źródłem informacji jest internet. W WebQueście nauczyciel proponuje podopiecznym problem badawczy. Zadaniem uczniów jest pozyskanie i zgromadzenie informacji przede wszystkim z internetu, ich opracowanie i zaprezentowanie za pomocą narzędzi elektronicznych. Narzędziem może być serwis internetowy (np. Google Blogger), program do prezentacji (np. PowerPoint) lub nawet zwykły edytor tekstowy z osadzonymi ilustracjami i linkami do źródeł. Wybór zależy od możliwości, formy i środowiska prezentacji końcowej.

W WebQueście nauczyciel proponuje podopiecznym problem badawczy. Zadaniem uczniów jest pozyskanie i zgromadzenie informacji przede wszystkim z internetu, ich opracowanie i zaprezentowanie za pomocą narzędzi elektronicznych.

Pomysłodawcy WebQuestu, T. March i B. Dodge, wyróżnili kilka etapów jego konstruowania:

 Korzyści

Korzyści, które niesie za sobą realizowanie WebQuestów, są naprawdę duże. Uczniowie mają szansę rozwinąć kompetencje w zakresie obsługi narzędzi cyfrowych i zdobyć nową wiedzę.  WebQuest uczy zarówno uczniów, jak i nauczycieli przyjmowania postawy aktywnej – do jego stworzenia potrzebne jest działanie obu stron. Tutaj może pojawić się wątpliwość związana z czasochłonnością i obciążeniem nauczyciela. To prawda – przygotowanie WebQuestu wymaga sporo czasu i wysiłku, szczególnie na początku, bo trzeba zorganizować i zaplanować związany z nim proces dydaktyczny. Jednak kiedy szlak zostanie przetarty, okaże się, że z powodzeniem można wykorzystać zastosowane schematy. W WQ chodzi o to, aby wysiłek intelektualny i interpersonalny podjęli przede wszystkim uczniowie.

Aktywność oznacza tutaj otwartość na zdobywanie nowych umiejętności technicznych, np. w zakresie obsługi komputera, programów graficznych i dźwiękowych. Dotyczy to zarówno cyfrowych tubylców, świetnie obeznanych z technologią, jak i cyfrowych imigrantów, którzy często uczą się od tych pierwszych.

Aktywność sprowadza się także do rozwijania umiejętności komunikacji z innymi. WebQuesty rozwijają umiejętność zarówno pracy samodzielnej, jak i zespołowej. Dają uczniom możliwość trenowania zarządzania sobą w czasie (każda osoba pracuje we własnym tempie), w wyznaczaniu terminów i ich dotrzymywaniu. Uczą zatem solidności, odpowiedzialności (za siebie i za innych), dotrzymywania słowa, pracy w grupie. Trzeba pamiętać, że praca nad WebQuestem wiąże się z ryzykiem zaistnienia trudnych sytuacji (np. konflikty między współtworzącymi projekt). Należy pamiętać, że przy powstawaniu internetowego produktu finalnego w postaci WebQuestu, uczniowie mogą doświadczyć stresujących czy niekomfortowych sytuacji. Choć pracują nad projektem w świecie wirtualnym, to stykają się z rzeczywistymi emocjami i trudnościami, przez co uczą się życia.

WebQuest poszerza również horyzonty, traktuje internet jako okno na świat, które można otworzyć i zamknąć w dowolnym momencie. Warto budować w uczniach przekonanie o tym, że mają wpływ na to, jaka wiedza, w jakiej ilości i jakości do nich trafi. To człowiek rządzi internetem, a nie odwrotnie. Omawiana metoda nie ogranicza się do sprawnego wyszukiwania informacji. Priorytetem jest wykształcenie kompetencji potrzebnych do życia w epoce cyfrowej, czyli umiejętność łączenia wiedzy, oceniania przydatności informacji, weryfikowania tego, co ktoś napisał i zrobił, krytycyzmu, twórczego myślenia, a nie tylko odwzorowywania. WebQuest uczy analizowania i syntezowania.  Zdaniem Piotra Peszko, autora bloga poświęconego m.in. edukacji: „Webquesty pozwalają uczniom badać ważne kwestie i znajdować na nie własne odpowiedzi. Szczególnie dotyczy to kwestii kontrowersyjnych, takich jak zanieczyszczenie środowiska, hazard czy nuklearne odpady, uczniowie muszą zrobić więcej, niż tylko zapamiętać informacje. Muszą je przetworzyć znaczeniowo i na podstawie faktów dojść do moralnych i etycznych wniosków. Wymiar adaptacyjny, zdolność wprowadzania poprawek do programów edukacyjnych w celu zaadaptowania wielorakich potrzeb edukacyjnych uczniów, jest również ważną cechą charakterystyczną WebQuestów”.

Nie do przecenienia jest również fakt, że dzięki WQ nauczyciel ma szansę zaktywizowania uczniów ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi, w tym uczniów z niepełnosprawnościami. – Początkowo metoda nie wzbudziła mojego entuzjazmu. W teorii była dość skomplikowana. Okazało się jednak, że to tylko pozory. Gdy zapoznałam się z jej praktyczną realizacją, od razu przypadła mi do gustu. Pozwala aktywizować ucznia, sprawia, że jego działalność nie ogranicza się do biernego przyswajania suchych faktów. Jest doskonałą alternatywą dla lekcji podających, dominujących w polskim systemie szkolnictwa. Gdy zostanę nauczycielem, będę wykorzystywać w pracy metodę WQ. Mam nadzieję, że z czasem inni nauczyciele – nie tylko młodzi – również się do niej przekonają – mówi Magdalena Wygoda, polonistka.

WebQuest w polskiej szkole

Metoda zapoczątkowana w 1995 roku w Stanach Zjednoczonych przyjęła się także w Polsce. Nauczyciele wymyślają uczniom bardzo ciekawe zadania, np.

• Szkoła podstawowa:
• „Celem Waszych działań będzie dowiedzieć się, jak wiele kobiet zasiadało na brytyjskim tronie. Ponadto będziecie mieli za zadanie dowiedzieć się ciekawych rzeczy dotyczących najważniejszych monarchii. A na koniec spróbujecie zdecydować, która z tych kobieta była najciekawszą postacią”.
• „Waszym zadaniem będzie zorganizować i zaprezentować wystawę plastyczną lub wystawę fotograficzną, lub też prezentację w PowerPoincie pt. „Od ziarenka do bochenka” przedstawiającą kolejne etapy powstawania pieczywa (po wycieczce tematycznej)”.
• „Zadanie polega na wyszukaniu informacji o zastosowaniu matematyki w różnych aspektach naszego życia i otaczającego nas świata.
  Potrzebne dane zbierać można przy użyciu internetu oraz wycieczki w plener z aparatem fotograficznym lub kamerą. Zebrane i opracowane materiały należy przygotować w formie  prezentacji multimedialnej w PowerPoincie, którą przedstawicie na forum klasy. Czas wykonania zadania to trzy tygodnie”.
• Gimnazjum i szkoły ponadgimnazjalne:
• „Waszym zadaniem będzie zrobienie przewodnika turystycznego w formie prezentacji multimedialnej lub strony internetowej (do wyboru). Ma ona zachęcić turystów do odwiedzenia Kuby”.
• „Waszym zadaniem będzie zebranie informacji na temat zagrożeń biologicznych wynikających z niehigienicznej obsługi klawiatury monitora komputerowego. Będziecie pracować w dwóch grupach. Pracę końcową zademonstrujecie w formie multimedialnej, np. w programie PowerPoint”.
• „Waszym zadaniem będzie przygotowanie prezentacji multimedialnej i przedstawienie jej na forum klasy. Pracować będziecie w grupach, każda opracuje jeden z poniższych tematów: budowa pszczoły, rodzina pszczela i rozmnażanie, produkty pszczele, pszczelarstwo i sprzęt pszczelarski, pszczoła w rolnictwie”.

„Waszym zadaniem będzie zdobycie informacji na temat ciągów liczbowych,
a następnie przygotowanie w grupach banku zadań interaktywnych dla poziomu podstawowego, dla poziomu rozszerzonego, gry edukacyjnej, teleturnieju, banku quizów, filmiku o procencie składanym oraz prezentacji multimedialnej w  Prezi”.

Źródło: www.doradca.oeiizk.waw.pl/wqlista.htm. 

Gdzie szukać informacji?  

Powstaje coraz więcej książkowych i internetowych opracowań na temat metody WQ. Dla nauczycieli i uczniów zaczynających z nimi przygodę bardzo cenne są przykłady zrealizowanych projektów, zamieszczane w sieci. Wielu twórców WQ zamieszcza w internecie praktyczne porady na temat wykonania internetowych projektów. Tytuły pozycji bibliograficznych
i netograficznych można znaleźć w sieci albo… poprosić uczniów o przygotowanie WebQuestu na temat WebQuestu.

Autorka tekstu: Monika Gryboś

Polonistka, stypendystka MNiSW, absolwentka Kursu Retoryki  i  Krytyki  Praktycznej  (IBL  PAN),  studiów podyplomowych Literatura i książka dla dzieci wobec wyzwań nowoczesności (UW) i Neurodydaktyki z tutoringiem (WSG). Prowadzi kursy i zajęcia indywidualne  przygotowujące  do  sprawdzianu  szóstoklasisty, testu predyspozycji językowych, egzaminu gimnazjalnego, egzaminu maturalnego. Lektor języka polskiego jako obcego

Artykuł pochodzi z miesięcznika „Sygnał. Magazyn Wychowawcy”