Dramatycznie wzrasta liczba dzieci diagnozowanych z ADHD, depresją, niepokojem, zaburzeniami jedzenia, uzależnieniami czy samo destrukcyjnymi zachowaniami. Wzrasta również poziom okrucieństwa, przemocy i mobbingu w szkole.

Stres wydaje się być nieodłącznym elementem współczesnego życia szkolnego. Każdy nauczyciel przyzna, że dzieci w klasie są zestresowane. Przyczyn jest wiele. Części można upatrywać w tempie obecnego życia, nadmiernym korzystaniu z technologii czy wielozadaniowości. Ogrom stresu pochodzi też z presji związanej z tzw. sukcesem szkolnym – z ocenami i „koniecznością” dostania się do dobrej szkoły. U wielu dzieci nadal źródłem codziennego stresu są trudne warunki życia i traumatyczne sytuacje rodzinne.

Badania naukowe potwierdzają negatywny wpływ stresu na proces uczenia się. Stres upośledza przede wszystkim tzw. funkcje wykonawcze (Executive Funcion), związane z zarządzaniem uwagą, planowaniem oraz konsekwentnym dążeniem do osiągania wyznaczonych celów. Funkcje wykonawcze wpływają też na pamięć wykonawczą, zdolność do refleksji i empatii oraz umiejętność radzenia sobie z emocjami. Pełnią one podstawową rolę w rozwoju ludzkiej inteligencji.

Uczenie dzieci uwalniania się od stresu i mądrego dbania o siebie staje się niezbędnym elementem zdrowej edukacji w nowoczesnym społeczeństwie.

Najbardziej pomocna wydaje się nowa i bardzo dynamicznie rozwijająca się dyscyplina – uważność w edukacji. Zapoczątkowana przez Jona Kabat-Zinna w latach 70-tych XX wieku jako metoda redukcji stresu w medycynie, rozpowszechniła się na wiele dziedzin życia. Ruch Uważność w edukacji rozwinął się w ciągu ostatnich lat szeroko na całym świecie dzięki takim osobom, jak Jon Kabat-Zinn, Linda Lantieri, Daniel Goleman, Amy Saltzman, Susan Kaiser Greenland, Megan Cowan, Goldie Hawn, Christophera Willarda, Daniela J. Siegel i wielu innym.

W wielu szkołach prowadzone są zajęcia z emocjonalnej inteligencji. Praktyka uważności przekracza jednak kognitywne rozumienie emocjonalnej inteligencji.

Pozwala rozwinąć samoświadomość i umiejętność samosterowania emocjami. Zachęca do refleksji i mądrego kierowania życiem. Trening uważności polega na uczeniu dzieci świadomego kierowania uwagą z ciekawością i życzliwością. Pomaga w uwalniania stresu i powstrzymywania się od impulsywnych reakcji emocjonalnych. Uczy patrzenia na innych ze współczuciem i zrozumieniem.

Mindful Schools, jedna z czołowych szkół uważności w edukacji, we współpracy z Uniwersytetem Kalifornijskim w Davis, przeprowadziła w 2012 roku badania, którymi objęto 937 dzieci z trzech – najbardziej zagrożonych przestępczością – szkół w Oakland w stanie Kalifornia. Dzieci przechodziły kurs uważności, który obejmował 15-minutowe zajęcia prowadzone w szkole 2 razy w tygodniu przez 6 tygodni (w sumie jedynie 4 godziny zajęć). Uczniowie oceniani byli przez nauczycieli przed wprowadzeniem programu i po jego zakończeniu. Dzieci, które uczestniczyły w programie uważności w porównaniu z grupą kontrolną:

1. Lepiej skupiały się w szkole

2. Były spokojniejsze emocjonalnie

3. Angażowały się bardziej w aktywności klasowe

4. Okazywały więcej troski i szacunku nauczycielom i innym uczniom

Nauczyciele stwierdzili, że w wyniku praktyki uważności – uczniowie lepiej skupiają się i utrzymują uwagę oraz spokojniej reagują w stresujących sytuacjach. Odnotowali też, że zajęcia z uważności pomagają dzieciom łatwiej i skuteczniej korygować błędy oraz łagodzić konflikty i reagować na rówieśników z większą empatią.

Uważność polega na świadomym i celowym koncentrowaniu się na utrzymywaniu neutralnej, nieoceniającej uwagi na chwili obecnej i zauważaniu zmian zachodzących z momentu na moment. Patrzenie na świat z uważnością pozwala docenić piękno i bogactwo życia w wielu jego przejawach.

ĆWICZENIE UWAŻNOŚCI Z DZIEĆMI

Podczas przerwy czy wycieczki, kiedy dzieci wychodzą na dwór lub idą przez park zaproponuj , żeby przez 2 do 3 minut iść w ciszy starając się zauważyć i zapamiętać jak najwięcej dźwięków.

Może ktoś zauważył szum wiatru, szelest liści czy śpiew ptaka. Ktoś mógł też usłyszeć oddech drugiej osoby, dźwięk kroków czy czyjś głos w oddali.

Na koniec porównajcie kto jakie dźwięki zaobserwował starając się ustalić jak najdłuższą listę dźwięków. Lepiej unikać podkreślania kto zapamiętał więcej a raczej koncentrować się na tym jak różne dźwięki można było usłyszeć, na które normalnie nie zwracamy uwagi.