O tym, jak wiele pozytywnych zmian pojawia się w oświacie dzięki wynikom badań nad mózgiem, rozmawiamy z Donną Wilson i Marcusem Conyersem – autorami programu BrainSMART.
dr Donna Wilson
Marcus Conyers
Agnieszka Korcz: Stworzyli Państwo styl nauczania otwarty na wszystkich: dzieci, studentów, nauczycieli, wszelkiego typu edukatorów. Co było inspiracją dla powstania Państwa programu BrainSMART (mądry mózg – przyp. red.)?
Dr Donna Wilson: BrainSMART ruszył w 1998 roku, wspiera on edukatorów w takim uczeniu i prowadzeniu podopiecznych, by stali się oni bardziej efektywnymi uczniami i myślicielami. Istnieje wiele dowodów na to, że najważniejszym czynnikiem wpływającym na szkolne osiągnięcia ucznia jest efektywność jego nauczyciela. Czujemy się zobowiązani do wspierania wychowawców poprzez dzielenie się z nimi wynikami badań, teoriami i strategiami, których potrzebują, aby zwiększać efektywność swojego nauczania.
Nasz mózg ma ogromny potencjał, z którego możemy korzystać przez całe życie. BrainSMART wykorzystuje wyniki badań i teorie z edukacji, psychologii poznawczej i nowych dziedzin, związanych z mózgiem i edukacją. Duży nacisk kładziemy na rozwój nauczyciela oraz na to, w jaki sposób może on uczyć. Jest to inne podejście niż to zawarte w dobrze znanych, standardowych programach, które charakteryzuje fragmentaryczne podejście do nauczania i nieskupianie się na samych nauczycielach. Uważamy, że nauczyciele na całym świecie powinni być wysłuchani.
Marcus Conyers: W ciągu ostatnich 30 lat mieliśmy zaszczyt uczyć ponad 160 tys. nauczycieli, a także z nimi pracować. W 1999 roku zaczęliśmy rozpowszechniać nasz program w ramach trzyletniej edukacyjnej inicjatywy ogłoszonej przez Departament Edukacji stanu Floryda. Wkrótce potem nasza praca została wsparta przez Annenberg Challenge Award przy współpracy z Florida Atlantic University. Powodzenie tych inicjatyw doprowadziło do przekształcenia naszych programów w studia podyplomowe na Nova Southeastern University, ukierunkowane na nauczanie oparte na badaniach nad mózgiem. Prawie 3000 nauczycieli z 48 krajów, takich jak Kanada, Bermudy, Japonia, Malezja, a także w krajach Bliskiego Wschodu i Europy, uczestniczyło w tych wysoko ocenianych programach studiów podyplomowych.
W co, Państwa zdaniem, należy wyposażyć uczniów, by w pełni wykorzystywali swój potencjał? Jak możemy pomóc dzieciom i uczniom, aby uczynić ich szkolne życie łatwiejszym i skuteczniej nauczać?
Dr Donna Wilson: Badania z psychologii poznawczej i edukacji pokazują, że istnieją dwa zasadnicze elementy pomagające zwiększyć efektywność kształcenia uczniów. Po pierwsze musimy nauczyć dzieci umiejętności przetwarzania informacji, dzięki którym będą mogły osiągać sukcesy naukowe oraz wyposażyć w takie narzędzia, które przydadzą im się w dalszym życiu. Po drugie musimy uczyć w taki sposób, by uczniowie więcej skupiali się na tym, jak myślą. Z badań nad czynnikami, które pozytywnie wpływają na osiągnięcia uczniów wynika, że gdy uczniowie potrafią skutecznie myśleć, ich osiągnięcia w nauce zwiększają się nawet o 30 proc. Niestety szkoły zwykle nie koncentrują się na nauczaniu strategii poznawczych.
Co jest największą słabością systemu edukacji w USA i w Europie?
Marcus Conyers: Nauczanie jest niezwykle skomplikowanym i pełnym wyzwań zawodem, więc nic dziwnego, że nauczyciele czasami czują się przytłoczeni i osaczeni. Można te trudności przezwyciężyć. Warto zapewniać nauczycielom możliwości stałej współpracy z osobami zarządzającymi szkołą. W naszej najnowszej książce Smarter Teacher Leadership (nauczyciel mądrym przywódcą – przyp. red.) prezentujemy badania, które pokazują, że najlepsze przywództwo edukacyjne stanowi nauczyciel obejmujący rolę lidera. Może się to odbywać na wszystkich poziomach kształcenia i wiązać z wieloma rolami i obowiązkami. Ważnym aspektem przywództwa nauczycieli jest też możliwość ich współpracy z innymi edukatorami. Bardzo ważne jest to, by nauczyciele mieli dostęp do najlepszych programów samokształcenia i rozwoju zawodowego, by mieli okazję pracować razem oraz wymieniać się wiedzą i doświadczeniem. Jest takie powiedzenie, że wiele rąk czyni pracę łatwiejszą. Przy wsparciu swoich kolegów po fachu nauczyciele mogą uniknąć wypalenia zawodowego, stresu i uczucia zniechęcenia z powodu wad systemu.
Wiemy, że emocje odgrywają szczególną rolę w uczeniu się. Co z takimi kwestiami, jak życzliwość, wdzięczność i optymizm?
Dr Donna Wilson: Pragniemy z Marcusem podkreślić, że emocje są bramą do zdobycia umiejętności poznawczych. Nauczyciele wiedzą, że uczniowie będą wydajniejsi, jeśli jako dzieci wiedzieli, że są ważni dla swoich rodziców i nauczycieli. W naszej książce Positively Smarter (pozytywnie mądrzejsi – przyp. red.) omawiamy znaczenie radości, szczęścia i optymizmu w nauce, szkole i generalnie w życiu. Szczęśliwi ludzie są bardziej kreatywni i lepiej rozwiązują problemy. Mają większą motywację, aby odnieść sukces i jest bardziej prawdopodobne, że pomimo trudności i ciężkiej pracy osiągną swoje cele. Ta wiedza może wspierać nauczycieli w tworzeniu przez nich pozytywnej atmosfery w klasie, takiej, w której wszyscy uczniowie czują się bezpieczni i doceniani. Świętowanie małych sukcesów jest kolejnym sposobem na pielęgnowanie optymizmu i zachęcania uczniów do tego, aby szli naprzód i się nie poddawali. Uczenie się jest procesem stopniowym, a uczniowie, którzy mają pozytywne nastawienie i nadzieję, mają też szansę uzyskać lepsze efekty i postępy w nauce potrzebne do osiągnięcia sukcesu.
Co to jest metakognicja i jak możemy wykorzystać ją w naszym życiu?
Marcus Conyers: Metakognicja to myślenie o myśleniu, odnosi się do aktywnego monitorowania procesów poznawczych zwykle w służbie osiągnięcia jakiegoś celu. Metakognicję można traktować jako wiedzę na temat myślenia i kontroli nad myśleniem. Obejmuje ona np. zdolność do zdobycia wiedzy na temat tego, dlaczego, jak, kiedy i gdzie używać tego, czego się nauczyliśmy. Kiedy uczniowie uczą się wykorzystywać metakognicję, uczą się też władać potężnymi narzędziami, które pomogą im w różnych sytuacjach szkolnych i życiowych. Mogą myśleć o strategiach i stosować je na rzecz poprawy nawyków związanych z ich pracą czy umiejętnościami. Mogą być bardziej uważni w utrzymywaniu zdrowych i pozytywnych relacji z przyjaciółmi i rodziną. Mogą planować, jak skutecznie komunikować się w rozmowach o pracę. To tylko kilka przykładów.
Czy uważają Państwo, że nauczanie metakognicji jest akceptowane jako metoda edukacyjna? Wydaje się, że uczniowie są po prostu zmuszeni do nauki, muszą zdawać testy, a nauczyciele często nie są odpowiednio zmotywowani, aby pomóc im rozwijać się dzięki nowym metodom…
Dr Donna Wilson: To prawda, dzisiaj kładzie się duży nacisk na testowanie uczniów, ale wykorzystywanie strategii metakognicji i metod poznawczych w edukacji jest zgodne z różnymi standardami edukacyjnymi, które ukierunkowują do samodzielnej nauki. Również nauczyciele mogą stosować te strategie w praktyce zawodowej. Uczniom nie wystarcza tylko samo rozumienie przekazywanych treści czy zdobywanie podstawowych umiejętności. Oni chcą i powinni umieć wykorzystać zdobytą wiedzę, samodzielnie rozwiązywać problemy. Metakognicja jest narzędziem, które ułatwia to zadanie.
Co chcieliby Państwo przekazać naszym czytelnikom?
Marcus Conyers: Po pierwsze, jako nauczyciele, jesteście nadzieją na dobrą przyszłość swojego kraju. Po drugie, dlatego że nauczanie jest trudną i skomplikowaną pracą, powinniście o siebie dbać. Jest kilka kluczowych sposobów, by to zrobić, np. być optymistycznie nastawionym, regularnie ćwiczyć i zdrowo się odżywiać. Po trzecie, upewnijcie się, że formalnie lub nieformalnie macie możliwości uczenia się wspólnie z innymi nauczycielami. Jeśli podzielicie się informacjami, jak skutecznie i efektywnie prowadzić lekcję, uczynicie pracę lżejszą dla siebie i innych. A jeśli chcecie wejść na drogę nauczania opartego na nauce o mózgu i naszych metodach z projektu BrainSMART, zapraszamy na strony internetowe: www.brainsmart.org, www.donnawilsonphd.blogspot.com, www.innovatingminds.org, www.edutopia.org/blogs/beat/brain-based-learning.
Rozmawiała Agnieszka Korcz
dr Donna Wilson
Edukatorka, szkolny psycholog, interesuje się metakognicją oraz poprawą jakości nauczania i uczenia się w szkołach. Adiunkt i główny projektant programów związanym z nauczaniem bazującym na nauce o mózgu na Nova Southeastern University
Marcus Conyers
Autor publikacji i międzynarodowy mówcą w zakresie innowacji, przywództwa, nauczania i kompetencji XXI wieku. Swój warsztat doskonalił w 30 krajach, jego pasją jest umożliwienie wszystkim uczącym się wykorzystania swojego unikalnego potencjału
Artykuł pochodzi z miesięcznika „Sygnał. Magazyn Wychowawcy” nr 11
You Might Also Like
